Аляксандр Іосіфавіч Фядута — палітолаг, літаратуразнаўца. Быў затрыманы ў Маскве 12 красавіка 2021 года ў межах справы аб спробе дзяржаўнага перавароту ў Беларусі. Яму выставілі абвінавачванне паводле ч. 1 арт. 357 Крымінальнага кодэксу (Змова з мэтай захопу дзяржаўнай улады неканстытуцыйным шляхам). Па гэтай справе, акрамя Аляксандра, праходзілі Рыгор Кастусёў, Юрый Зянковіч, Дзяніс Краўчук і Вольга Галубовіч.

На пачатку траўня 2022 года быў пераведзены з СІЗА-1 у СІЗА КДБ. Ён пачаў знаёміцца з матэрыяламі справы. У канцы траўня Аляксандра перавялі назад у СІЗА-1.

9 чэрвеня 2022 г. Генпракуратура паведаміла, што справу "аб змове з мэтай захопу дзяржаўнай улады" накіравалі ў суд.

Разгляд справы пачаўся 29 ліпеня 2022 года ў Мінскім раённым судзе. Аляксандр Фядута прызнаў сваю віну часткова і не пагадзіўся з агучанымі ў абвінавачванні матывамі. 30 жніўня дзяржаўны абвінаваўца Міхаіл Кавалёў запатрабаваў для палітвязня 12 гадоў зняволення. 5 верасня суддзя Уладзімір Арэшка прызнаў Аляксандра вінаватым і прысудзіў яму 10 гадоў зняволення ў калоніі ва ўмовах узмоцненага рэжыму. 29 лістапада Вярхоўны суд пакінуў прысуд палітвязню ў сіле.

9 снежня 2022 г. МУС дадала палітвязня ў Пералік грамадзян Беларусі, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці.

У снежні Аляксандра этапавалі з СІЗА-1 у магілёўскую ПК № 15. Як выявілася, амаль адразу пасля пераводу палітвязень трапіў у бальніцу, бо ў яго абвастрыліся праблемы з сэрцам. У студзені 2023 г. стала вядома, што Фядута выйшаў з санчасткі і збіраецца пісаць кінасцэнар.

Жонка Аляксандра Фядуты: "Хварэе. Ізноў дрэнна з сэрцам. Не можа ляжаць, а гэта значыць, што не можа нармальна спаць"

Марына Шыбко распавяла падрабязнасці свайго другога спаткання з мужам у СІЗА, якое адбылося 5 кастрычніка 2022 г.

Да 11 гадоў калоніі. Вынесены прысуды па "справе змоўшчыкаў"

У апошнім слове Аляксандр Фядута сказаў: "Калі ні закон у выглядзе Следчага камітэту, ні Бог у выглядзе царквы не спынілі грамадзянскае вайны, што пачалася ў краіне, хтосьці ж павінен быў стаць на яе шляху?! Калі ўся праваахоўная сістэма краіны стала сістэмай аховы праваахоўніка ад права, дык яна павінна аднавіцца? Няхай нават і шляхам беззаконня цягам месяца. Гэта лепей, чым два гады, якія мы ўсе жывём без закону".

Ад 3 да 12 гадоў калоніі — пракурор запрасіў тэрміны па "справе змоўшчыкаў"

"Аператыўны эксперымент дазволіў не дапусціць ваеннага перавароту і кровапраліцця", — падкрэсліў дзяржаўны абвінаваўца, выступаючы ў спрэчках. У выніку, пракурор Міхаіл Кавалёў запрасіў палітолагу і літаратуразнаўцу Аляксандру Фядуту па ч. 1 арт. 357 КК (змова з мэтай захопу дзяржаўнай улады неканстытуцыйным шляхам) 12 гадоў калоніі.

Падтрымліваў дзяржабвінавачванне па справах "37", палітвязня Урада: што вядома пра пракурора па "справе змоўшчыкаў"

Судовы працэс у адкрытым рэжыме вядзе суддзя Уладзімір Арэшка, дзяржабвінавачванне падтрымлівае Міхаіл Кавалёў. "Вясна" распавядае, што вядома пра пракурора па гэтай гучнай справе.

Суд па "справе змоўшчыкаў": пад канвоем дапытваюць палітзняволеных прафсаюзнікаў

Жонка Фядуты распавяла, што з моманту яго ад'езду ў Маскву зімой мінулага года і да суда яна яго не бачыла, толькі атрымлівала лісты і перадавала яму перадачы. "У нас не было ніякіх спатканняў. Я яго першы раз убачыла 29 ліпеня 2022 года на судзе. З нашай апошняй сустрэчы прайшло больш за 15 з паловай месяцаў".

Суд па "справе змоўшчыкаў": Зянковіч прызнаў віну і папрасіў прабачэння ў астатніх фігурантаў

"Фядуту па маёй просьбе запрасіў Шчыгельскі. (...) Я лічу яго самым вялікім інтэлектуалам у Беларусі", — сказаў Юры Зянковіч і заявіў, што яму патрэбныя былі веды і сувязі Аляксандра Фядуты. Ён назваў Фядуту экспертам па кадрах, які ведае структуру ўлады і мае вялікія знаёмствы. Палітолагу адводзілася роля аб'яднаць шырокія пласты апазіцыі, тых, хто хоча змены ўлады ў рэспубліцы.

Тыдзень суда па "справе змоўшчыкаў": падрабязнасці той самай сустрэчы ў рэстаране Зянковіча і "сілавіка"

Палітвязень Аляксандр Фядута папрасіў адкласці судовае пасяджэнне да панядзелка, бо дрэнна сябе адчувае. Суддзя адказаў, што калі ён адчуе, што стан пагаршаецца, то сённяшняе пасяджэнне будзе адкладзенае. У выніку працэс доўчыўся каля гадзіны і суд абвесціў перапынак да панядзелка.

Пяты дзень суду па "справе змоўшчыкаў": допыт сведкаў

Абрамава заявіла, што, на яе думку Фядута ніколі не помсціў за тое, што яму давялося больш за 20 гадоў таму сысці з пасады з адміністрацыі прэзідэнта. Яна таксама выказала сваё стаўленне да таго, што ён быў затрыманы: "У мяне быў шок, як ён мог здзейсніць такое глупства з такой структурай асобы". На яе думку, яго ў гэта злачынства уцягнуў Дзмітрый Шчыгельскі. Адказваючы на пытанне пракурора для чаго яму патрэбны быў Фядута, Абрамава сказала: "Мазгі".

Чацвёрты дзень суду па "справе змоўшчыкаў": азнаямленне з матэрыяламі справы

Адвакатка Аляксандра Фядуты заявіла хадайніцтва аб выкліку ў суд у якасці сведкі вядомай сацыёлага і філосафа Вольгі Абрамавай. Яна стала актыўна ўдзельнічаць у палітыцы з канца 1980-х гадоў, выступаючы за дэмакратычныя пераўтварэнні ў Беларусі. У сярэдзіне 2000-х адзін тэрмін была дэпутаткай у ніжняй палаце беларускага парламента і больш не пераабіралася.

Трэці дзень суду па "справе змоўшчыкаў": Фядута і Галубовіч даюць паказанні

Палітолаг яшчэ раз удакладніў сваю пазіцыю па выстаўленым абвінавачванні: "Я, як і раней, прызнаю сябе вінаватым часткова. Цалкам прызнаю, што прымаў удзел у змове". Фядута заявіў, што не прызнае сябе вінаватым "перш за ўсё па абцяжваючых абставінах — што злачынства было здзейснена з нізінных памкненняў".

Другі дзень суду па "справе змоўшчыкаў": Рыгор Кастусёў віну не прызнаў

Падчас допыту пракурор спытаў Кастусёва, ці агаворваў ён кагосьці з абвінавачаных, Кастусёў адзначыў: "Стараўся не агаворваць, цяжка ўспомніць". Палітык заявіў сёння ў судзе што на яго аказваўся ціск з боку следства. Па яго словах, затрымліваліся на час дачка, зяць. "Калі тваю сям'ю рэпрэсуюць, напішаш што заўгодна", — сказаў ён.

Сёння пачаўся суд па справе аб "захопе ўлады"

Суд праходзіць у будынку Мінскага раённага суда. Працэс вядзе суддзя Уладзімір Арэшка. Раней КДБ паведамляў, што па гэтый крымінальнай справе аб "захопе ўлады" праходзяць дзевяць чалавек, але пад вартай знаходзяцца толькі пяцёра — астатнія за мяжой.

Аляксандр Фядута раней ужо быў палітвязнем. У часе прэзідэнцкіх выбараў 2010 году ён працаваў у штабе кандыдата ў прэзідэнты Уладзіміра Някляева. Быў арыштаваны 20 снежня 2010 году ва ўласнай кватэры і змешчаны ў СІЗА КДБ. Яго абвінавацілі ў арганізацыі масавых беспарадкаў, пазней — у арганізацыі дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, ці ўдзеле ў іх. 8 красавіка 2011 году адпушчаны з падпіскай аб нявыездзе. 20 траўня суддзя Фрунзенскага раённага суду Мінску Жанна Жукоўская асудзіла яго на 2 гады пазбаўлення волі ўмоўна з выпрабавальным тэрмінам 2 гады.